شیوه روایتگری در شعر «قصّۀ شهر سنگستان» مهدی اخوان ثالث بر اساس الگوی روایی سیمپسون

شعر نیمایی «قصّۀ شهر سنگستان» سرودۀ مهدی اخوان ثالث، یکی از بهترین منظومه­های روایی مجموعۀ از این اوستا است که علاوه بر دارا بودن ویژگی­های ادبی، به دلیل زبان روایی، از نظر روایت­شناسی حائز اهمیت است. مضمون این شعر، داستان آوارگی شهریار شهر سنگستان است که به گونه­ای هنرمندانه و گاه نمادین از زبان دو کبوتر بیان شده­است. هدف اخوان در این شعر، توصیف جامعۀ به بن­بست رسیدۀ عصر خودش است. در واقع، اخوان در این شعر یأس حاکم بر آن جامعه را روایت کرده­است. در مقالۀ حاضر شیوۀ روایت و وجهیّت شعر قصّۀ شهر سنگستان بر اساس دیدگاه «وجهی- روایی» سیمپسون مورد بررسی قرار گرفته­است. بر اساس شواهد موجود در این شعر، مشخص گردید که به دلیل تغییر دیدگاه در بند­های مختلف شعر، گاهی از سوم شخص روایتگر، گاه سوم شخص بازتابگر و بعضی مواقع، از اوّل شخص استفاده شده­است که هر کدام به نوعی در پیشبرد روایت مؤثر بوده­اند؛ بنابراین، راوی در آن تلفیقی از این سه نوع روایتگر است. همچنین، به نظام­های وجهی زبان این شعر بر اساس نظام وجهی سیمپسون که عبارت‌اند از: امری، تمنّایی، معرفتی و ادراکی پرداخته شده­است. به عقیدۀ سیمپسون این چهار نوع نظام وجهی بدون در نظر گرفتن این‌که کدام راوی شعر را روایت می­کند، دربارۀ آن‌چه می­گوید؛ می­تواند دیدگاه­های: مثبت، منفی و یا خنثی داشته باشد. حاصل بررسی نظام­های وجهی در این شعر نشان می­دهد، به دلیل استفادۀ بیشتر از نظام­های وجهی«امری» و «التزامی»؛ وجهیّت غالب از نوع «دیدگاه مثبت» است.